Son yıllarda çevre bilincinin artmasıyla birlikte, ülkemizde yeşil dönüşüm alanında önemli çalışmalar yürütülüyor. Bu yaklaşımla, atık miktarının azaltılması, enerji tasarrufu sağlanması ve ekosistemlerin korunması hedefleniyor. Özellikle inşaat, tekstil ve ambalaj sektörlerinde yeşil mutabakat uygulamaları hız kazandı. Şirketler tarafından bu doğrultuda hayata geçirilen sürdürülebilirlik raporları ve sertifikalar firmaların çevresel ve sosyal sorumluluklarını ortaya koymak için önemli bir araç haline geldi. Türkiye’de zorunlu bir mevzuat olmadığı için sertifikalandırma işi ‘gönüllü piyasa’ olarak adlandırılıyor. Bu piyasanın da 2023’te globalde 11 milyar dolar civarında bir büyüklüğe ulaştığı tahmin ediliyor. Belge ve sertifikaya talebin artması sahtekarların da iştahını kabartmış durumda. Hürriyet’in sektöre yakın kaynaklardan edindiği bilgiye göre bu kapsamda etrafta gerçek dışı rapor birçok firma var. Hatta bu firmaların bir bölümünün ‘itinayla sürdürülebilirlik raporu verilir’ diye reklam bile yaptığı belirtiliyor. REKLAM BİLE YAPIYORLAR Bazı danışmanlık şirketlerinin sürdürülebilirlik taahhütlerini gerçeğe uygun olmayan şekilde sunarak müşterilerini yanılttığı belirtiliyor. Bu kapsamda sürdürülebilirlik raporu alan şirketler de dolandırıldığının farkına varamıyor. Piyasadaki iddialara göre bazı firmaların ise işletmelerine daha çok müşteri çekmek için bile bile usulsüz sertifika alıyor. Yani hem danışman firma hem de hizmet talep eden şirket gerçek dışı beyanlarla kamuoyunu ve müşterilerini yanıltıyor. Sektör temsilcilerinden edindiğimiz bilgiye göre, aynı raporun üzerine ‘A şirketi yerine B şirketi’ yazarak aynı metnin sadece ismini değiştirip, içi boş raporlar hazırlayan söz konusu danışmanlık şirketleri, bunları cüzi fiyatlara bu hizmeti almak isteyen firmalara satıyor. Bu kapsamda hizmet alan şirketlerin dolandırıldığı gibi, çevre bilinciyle hareket eden tüketiciler ise yanıltılıyor. DÜZENLEME VE DENETİM ŞART Şirketlerin aldığı rapor ve sertifikaların gerçeğe uygun bir şekilde sunulması, hem toplum sağlığı hem de dünya için hayati önem taşıyor. Bu konuda atılacak adımlar, gelecekteki sürdürülebilirlik çabalarının başarısı için de elzem. Konuyu değerlendiren uzmanlar, bu tür dolandırıcılıklara karşı daha sıkı düzenlemelerin ve denetimlerin gerekliliğine dikkat çekerek, dolandırıcılığın önlenmesi için şeffaflık standartlarının geliştirilmesi gerektiğini vurguluyor. 100 MİLYON DOLARLIK EMİSYON Türkiye’de bu alanda sağlıklı bir veri bulunmamakla birlikte rapor fiyatları 1 ila 4 milyon lira arasında değişiyor. Hazırlanma süresi bir yılı buluyor. Sertifika fiyatları da projenin türüne ve sertifika standardına göre değişiyor. Türkiye’deki karbon sertifikası almış/alabilecek projelerin yarattığı emisyon azaltım sertifikalarının değerinin ise yaklaşık 100 milyon dolar büyüklüğünde olduğu tahmin ediliyor. ‘İklim Değişikliği Danışmanlığı’nın piyasa büyüklüğü ise yaklaşık 7.5 milyar dolar olduğu belirtiliyor. Ortalama sertifikalandırma maliyeti ise 0.25-0.50 dolar/tCO2 civarında. DIESELGATE SARSMIŞTI 2015’te Volkswagen’in dizel araçlarının emisyon testlerini manipüle ettiğinin ortaya çıkmasıyla patlak veren ‘dieselgate’ skandalını hatırlamayan yoktur. Şirket, araçların gerçek emisyon değerlerini düşük göstermek için yazılım kullanarak testlerde hile yapmış, bu durum hem çevresel etkilere yol açmış hem de Volkswagen’in itibarına büyük zarar vermişti. NELERE DİKKAT ETMEK GEREKİYOR Konuyla ilgili olarak görüşüne başvurduğumuz Sürdürülebilir Eğitim Gelişim ve Mükemmellik Derneği (SEGM) Yönetim Kurulu Başkanı Çağlar Çabuk, daha önce konuyla ilgili bir duyum almadığını fakat karşılaşılmasının muhtemel olduğunu söyledi. Çabuk, sürdürülebilirlik raporu hazırlayan şirketlerin dolandırılmamak için nelere dikkat etmesi gerektiğini ise şu şekilde sıraladı: VERİ GÜVENİLİRLİĞİ Sürdürülebilirlik raporları hazırlanırken kullanılan verilerin doğruluğu ve güvenilirliği çok önemli. KAPSAMLILIK Sürdürülebilirlik raporları, şirketin yalnızca olumlu yönlerini değil, olumsuz etkilerini de kapsamalı. UZUN VADELİ HEDEFLER Şirketler, kısa vadeli sürdürülebilirlik hedeflerinin ötesinde, uzun vadeli sürdürülebilirlik stratejilerini ve bu hedeflere bağlı eylem planlarını açık ve net bir şekilde sunmalı. PAYDAŞ KATILIMI Raporlar, yalnızca şirketin kendi iç değerlendirmesini değil, aynı zamanda paydaşların görüşlerini de dikkate almalı. RİSK YÖNETİMİ VE İYİLEŞTİRME STRATEJİLERİ Sürdürülebilirlik raporlaması, şirketin çevresel ve sosyal riskleri nasıl yönettiğine dair net bilgiler sunmalı.
