Piyasayı son bir buçuk aydır tetikte tutan sahte 50 dolarların ardından şimdi de sahte 100 dolar alarmı yaşanıyor. Para piyasalarındaa artan sahte dolarlar paniğe neden oldu. Hürriyet’in geçen hafta ‘Kalpazanlar İş Başında’ başlığıyla gündeme getirdiği haberde, sahte 50 dolarlar üzerinden yaşanan dolandırıcılık vakaları üzerine, bankaların personellerini 50 USD’lik banknotlara karşı uyardığını; söz konusu sahte dolarların banka para sayma makinesini de atlattığını yazmıştık. Bankalar şimdi de sahte 100 dolarlık banknotlar için teyakkuza geçti. Konuyla ilgili olarak üç bankanın bu hafta personeline ilettiği uyarı mailine Hürriyet ulaştı. Uyarı yazısında sahte 100 dolarlık banknotlar aracılığıyla yapılan dolandırıcılık eylemlerinde artış yaşandığına vurgu yapıldı ve şöyle denildi: “Bilindiği üzere, kısa bir süre önce piyasada dolaşan sahte 50 dolarlık banknot işlemlerinde daha dikkatli olunmasına yönelik bir e-posta iletilmişti. Son dönemde de sahte 100 USD’lık banknotlar aracılığıyla yapılan dolandırıcılıkta artış yaşandığı bilgisi istihbar edilmiştir. Bu itibarla, şubelerimizde fiziki 100 USD’lik banknot işlemlerinde daha dikkatli olunması ve gerekli tedbirlerin alınması hususları önem arz etmektedir.” Piyasada 50 ve 100 dolarda yaşanan sahteciliği, 20 Kasım’da Hürriyet gündeme getirmişti. ANADOLU’YA DA YAYILDI Ülke genelindeki döviz bürolarını kapsayan Yetkili Müesseseler Derneği’nin Başkanı Mustafa Ünver, “Piyasadaki sahte 50 dolarlık banknotlar çok, 100 dolarlık sahte banknotlar ise az sayıdaydı. Artık sahte 100 dolarlar da ciddi şekilde yaygınlaşmaya başladı” dedi. Çeşitli illerdeki üyelerinden sahte 100’lük banknotlara yönelik gelen görüntülerin arttığını vurgulayan Ünver, bu illerin de başta İstanbul olmak üzere Antalya, Ankara, Gaziantep, Şanlıurfa ve Bursa gibi ticaretin daha yoğun olduğu iller olduğunu anlattı. “Bankalar yetkili müesselerden söz konusu banknotları almamaya başlayınca, yetkili müesseseler de müşterilerden almıyor” diyen Ünver, bu durumun sona ermesi için tüm para sayma makinelerinin güncellenmesi gerektiğini; bunun da en az 10 gün daha sürebileceğini ifade etti. ‘GICIR GICIR OLAMAZ’ Sahte 50 dolarlık banknotlarda olduğu gibi, sahte 100 dolarlık banknotlar da yazılım güncellemesi yapılmayan para sayma makinelerini atlatıyor. Ünver bu nedenle, döviz bürolarında veznede duran personelin 100 dolardaki sahteciliği nasıl anladığına yönelik şu bilgileri verdi: “Tedavüldeki orijinal 100 dolarlık banknotlar 1996-2006 aralığında; en son da 2011’de basıldı. Bunca yıldır kullanımda olan banknotların bu kadar ‘gıcır gıcır’ olma ihtimali yok.” ALIMLAR DURDU 50 ve 100 dolarda yaşanan sahtecilik, yazılımı güncellenmeyen para sayma makinesine sahip bazı bankalarda ve İstanbul Kapalıçarşı’da döviz trafiğini durdurdu. Bazı bankalar, para sayma makineleri güncellendiği için alıma devam ederken; bazı bankaların ise tedbir amaçlı 50 ve 100 dolarlık banknotları yetkili müeesseselerden de almadığını gözlemledik. Hal böyle olunca döviz büroları da vatandaşın getirdiği 50 ve 100 USD’lik banknotları kabul etmemeye başladı. İstanbul Kapalıçarşı’da da 50 ve 100 dolarlık banknotlar kabul edilmezken; çarşıdaki kuyumcular da bu banknotuyla gelip, altın almak isteyenleri geri çeviriyor. BEYAZ VE YEŞİL DOLAR FARKI ‘KAPALIÇARŞI SADDAM DÖNEMİNE DÖNDÜ’ 50 ve 100 dolarlık banknotlarda yaşanan sahtecilik, son haftalarda Kapalıçarşı’yı da alarma geçirdi. 1970’ten bu yana Kapalıçarşı’da sarraf-kuyumcu olan bir esnaf, şunları anlattı: “Elime geçen sahte bir 100 dolar oldu; doların orijinal kâğıdına basılmış ama sahteydi. Şöyle bir farkı var: ABD’nin bastığı 100 dolarlarda çok hafif bir yeşil renk var. Bunlarda sorun yok. Ama sahte olanlarda o yeşil renk yok. Beyaz deniliyor ama beyaz da değil, aslında kâğıdın kendi rengi. Bunlar da içinde demir parçacıkları barındırıyor. Para sayma makineleri de ona göre kodlanmış; demir parçalarını algılayınca orijinal olarak geçiriyor. Ancak orijinal kâğıdını bulup, bunun üzerine basmışlar sahtesini. Bunu en son Saddam döneminde yaşamıştık.” BU DETAYLARA DİKKAT Emniyet Genel Müdürlüğü’nün ‘ABD doları güvenlik özellikleri’ başlıklı metninde, orijinal 100 doların özelliklerine ilişkin şu bilgiler yer alıyor: RENK DEĞİŞTİREN MÜREKKEP 1996 ve 1999’da tedavüle sürülen 100 ABD doları banknotların ön yüzünde bulunan ‘100’ sayısı, dik bakıldığında yeşil, açılı bakıldığında siyah renkte görüntü verir. 2011’deki baskıda ise ‘100’ sayısı banknot yukarıya ve aşağıya doğru eğildiğinde bakır renginden yeşile dönüşür. MİKRO YAZI 1996’da tedavüle sürülen 100 ABD doları banknotların ön yüzünde bulunan portrenin etrafındaki çerçevenin dışında bir çizgi halinde ‘THE UNITED STATES OF AMERICA’ ibaresi tekrarlanarak mikro yazılı. 1996’da tedavüle sürülen ve Franklin portreli 100 ABD doları ile 1999’da piyasaya sürülen 100 ABD dolarında portredeki şahsın ceketinin yaka kenarında, aşağıya doğru “UNITED STATES OF AMERICA” ibaresi ile sol alt köşede bulunan ‘100’ sayısı içinde “USA 100” ibaresi tekrarlanarak mikro yazılı. 2011 baskısında ise, banknotun ön yüzünde bulunan portrenin ceket yakasında “THE UNITED STATES OF AMERICA”, ön yüzün sağ tarafında bulunan portre filigranını içeren boş alanın etrafında “USA 100” ve ön yüzünde bulunan altın renkli tüy kalem boyunca “ONE HUNDRED USA” ibaresi mikro yazı olarak yer alır. Ayrıca banknotta yer alan şeritlerde küçük 100 rakamı mikro yazı şeklinde yazılı. BANKNOTTAKİ RENK FARKI 1996 yılı baskısı 1, 2, 5, 10, 20, 50 ve 100 ABD doları banknotlarda yeşil ve siyah renkler kullanılmıştı. 2011 baskısı 100 ABD doları banknotlarda ise mavi, turuncu, sarı, yeşil ve siyah renkler kullanıldı.
